در راستای یکپارچهسازی نظام فنی و اجرایی مطابق با ماده (۳۴) قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور و آییننامه اجرایی آن و همچنین ماده (۲۳) قانون برنامه و بودجه، «دستورالعمل طراحی نما و الزامات و ضوابط عملکرد و اجرایی نمای خارجی ساختمان» که در قالب ضابطه ۷۱۴ ارائه شده است، از تاریخ ۱۴۰۱/۰۷/۰۱ لازمالاجرا میباشد. این دستورالعمل جایگزین بخشنامه شماره ۷۵۸۳۹۶ /۵۹ مورخ ۱۳۹۵/۰۷/۱۰ برای قراردادهایی میشود که پس از تاریخ مذکور منعقد میگردند.
معاونت فنی، امور زیربنایی و تولیدی سازمان برنامه و بودجه کشور، بهعنوان متولی امور نظام فنی اجرایی، مشاورین و پیمانکاران، نظرات و پیشنهادهای اصلاحی در مورد این ضابطه را دریافت نموده و اصلاحات لازم را اعمال خواهد کرد.
ضابطه ۷۱۴: دستورالعمل طراحی نما و الزامات و ضوابط عملکرد و اجرایی نمای خارجی ساختمان
به اطلاع خوانندگان گرامی میلگرد بستر براتلو، تولید کننده میلگرد بستر میرساند که معاونت فنی، امور زیربنایی و تولیدی سازمان برنامه و بودجه کشور، با بهرهگیری از نظرات کارشناسان خبره، اقدام به تدوین این ضابطه نموده و آن را در اختیار جامعه مهندسی کشور قرار داده است. علیرغم تلاشهای صورت گرفته، امکان وجود ایراداتی نظیر غلطهای مفهومی، فنی، ابهام و اشکالات موضوعی در این اثر وجود دارد.
نحوه گزارش دادن ایراد فنی ضابطه ۷۱۴
-۱ در سامانه مدیریت دانش اسناد فنی و اجرایی (سما) ثبت نام فرمایید: ir.nezamfanni.sama
-۲ پس از ورود به سامانه سما و برای تماس احتمالی، نشانی خود را در بخش پروفایل کاربری تکمیل فرمایید.
-۳به بخش نظرخواهی این ضابطه مراجعه فرمایید.
-۴ شماره بند و صفحه موضوع مورد نظر را مشخص کنید.
-۵ ایراد مورد نظر را بصورت خلاصه بیان دارید.
۶ – در صورت امکان متن اصلاح شده را برای جایگزینی ارسال کنید.
کارشناسان این امور نظرهای دریافتی را به دقت مطالعه نموده و اقدام مقتضی را معمول خواهند داشت.
پیشاپیش از همکاری و دقت نظر جنابعالی قدردانی میشود.
هدف و محدوده ضابطه ۷۱۴
هدف از دستورالعمل ۷۱۴، تعیین استانداردهای طراحی و اجرای نماهای ساختمانی در برابر نیروهای لرزهای، باد، ضربه و سایر عوامل محیطی است. همچنین، راهکارهایی برای مهار و کنترل این نیروها ارائه میدهد.
این دستورالعمل به طور اختصاصی بر روی نماهای ساختمانی متمرکز است. رعایت این ضوابط، به تنهایی برای پایداری نما کافی نیست. دیوارهای پشتیبان نما (در صورت وجود) باید مطابق با فصل ۱۲ این دستورالعمل طراحی شوند. عدم رعایت این استاندارد، ممکن است به آسیب یا خرابی نما منجر شود. همچنین، جابجاییهای سازه اصلی باید در محدوده استاندارد ۲۸۰۰ باشد. در غیر این صورت، رعایت این دستورالعمل به تنهایی نمیتواند از آسیب رسیدن به نما جلوگیری کند.
نقش نما در ساختمان ضابطه ۷۱۴
نما در ساختمانها سه نقش اساسی ایفا میکند: مقاومت در برابر نیروهایی مانند باد، زلزله و گرانش، محافظت در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت و دما، و در نهایت، ایجاد زیبایی بصری.
هنگام طراحی و اجرای نمای ساختمان، دو عامل اصلی باید مد نظر قرار گیرند:
اولین عامل، در نظر گرفتن بارها و نیروهایی است که به نما وارد میشوند، از جمله باد، زلزله، گرانش و وزن خود مصالح نما.
عامل دوم، اطمینان از مقاومت و دوام نما در برابر عوامل محیطی مختلف است.
این عوامل شامل تغییرات رطوبت، دما، یخزدگی، آلایندهها، بارش شدید، سایش، تابش خورشید، گرما و سرما میشود، به ویژه در محیطهایی که دارای شرایط خورندگی و تغییرات شدید در طول شبانهروز هستند.
ملاحظات کلی ضابطه ۷۱۴
برای اطمینان از ایمنی و پایداری نما در برابر نیروهای مختلف، رعایت ضابطه ۷۱۴ این دستورالعمل الزامی است. این بدان معناست که اجزای نما باید به گونهای طراحی شوند که بارهای ناشی از باد، زلزله و ضربه را تحمل کنند. سه عامل اصلی در طراحی نمای ساختمان در برابر این بارهای وارده عبارتند از:
اولاً، اتصال نما به تکیهگاه باید طوری طراحی شود که نیروهای ناشی از باد، زلزله و ضربه را تحمل کند. ثانیاً، تکیهگاه نما و اتصال آن به سازه اصلی باید بتواند بارها را به درستی منتقل کند. و در نهایت، نما باید قادر به تحمل جابجاییها و نیروهایی باشد که در این دستورالعمل تعریف شدهاند.
انتخاب و طراحی قیود مهار نما بسته به نوع، اندازه و وزن قطعات آن دارد. هنگام نصب این قیود، باید به نکات مهمی توجه کرد: اطمینان از عدم تداخل مهار نما با سیستمهای دیگر، در نظر گرفتن تمهیدات ویژه هنگام سوراخ کردن دیوارهای غیرسازهای یا وجود تجهیزات دیگر در مسیر انتقال بار، اتصال انتهای مهار لرزهای به قطعهای با مقاومت کافی، رعایت الزامات فنی قطعه نما در انتخاب قیود لرزهای، استفاده از اتصالات مطمئن مانند پیچ، جوش و غیره، و در نهایت، ایجاد یک مسیر بار پیوسته و مقاوم بین قطعه نما و سازه نگهدارنده. رعایت این نکات، ایمنی و پایداری نما را در برابر بارهای وارده تضمین میکند.
انواع نما ضابطه ۷۱۴
انواع نما از نظر نحوه اجرا و اتصال
هستند (شکل۱-۱) که هرکدام ۳ و نمای مهار شده به میانقاب ۲ ، دیوار نما ۱ انواع نماهای خارجی متداول شامل دیوار پردهای میتوانند به صورت مهار شده یا چسبانده شده اجرا شوند
-۱-۱-۴-۱ نمای پردهای در نمای پردهای، بارهای وارده به نما توسط قاب سازهای جداگانهای که مستقیماً به اعضای اصلی سازه متصل شده است تحمل میشود و مجموعه به مانند یک پرده روی سطح خارجی ساختمان را میپوشاند. در یک نمای پردهای، بارهای ناشی از وزن نما، باد و زلزله مستقیما از نما به اعضای سازهای منتقل میشود.
باید حداقل ۵۰ میلیمتر فاصله بین نمای پردهای و اعضای سازهای در نظر گرفته شود. این فاصله برای تطابق بینظمی های ابعادی غیرقابل پیشبینی در سازه است. نمای پردهای میتواند به دو صورت شفاف و غیر شفاف باشد. نمای پردهای شفاف شامل انواع نماهای پانل شیشهای میباشد و نمای پردهای غیرشفاف شامل پانلهای بتنی پیشساخته، پانل های مسلح شده با الیاف شیشه، نمای کامپوزیت و نظایر آن است. در نمای پردهای غیرشفاف به منظور فراهم کردن امکان نازک کاری داخلی، افزودن عایق حرارتی، برقکاری و عبور لوله های تاسیساتی در پشت نما، یک دیوار داخلی اجرا میشود.
دیوار نما ضابطه ۷۱۴
این نوع نما مشابه نمای پردهای غیرشفاف است. دیوار نما میتواند در سازه های قابی و سازههای دیوار باربر استفاده شود. در این نوع نما وجود یک دیوار در پشت نما اجباری است. بارهای وارد بر این نوع نما به دیوار پشتیبان منتقل میشود.
دیوار پشتیبان بارها را به قاب سازهای ساختمان منتقل میکند. دیوار نما به دو نوع مهارشده و چسبانده شده تقسیم میشود.
در نمای مهارشده، مهار، نما را به دیوار پشتیبان متصل میکند. بنابراین علاوه بر انتقال و تحمل بار ثقلی نما، این مهار باید بارهای باد و زلزله را از نما به دیوار پشتیبان انتقال دهد. عموماً در این نوع نما، یک فضای خالی بین نما و دیوار پشتیبان، به صورت یک زهکش طراحی میشود.
در نمای چسبانده شده، نما به دیوار پشتیبان چسبانده میشود. در این حالت حتماً باید نما با قطعه مناسب برای تحمل بارهای لرزهای به دیوار پشتیبان مهار شود و ماده چسباننده تنها وظیفه انتقال بارهای ثقلی را دارد.
نماهای مهارشده به میانقاب
نمای خارجی مهار شــده به میان قاب (دیوار قرار گرفته در فضــای بین تیر و ســتون) در فضــای خالی بین تیرها و ستون ها قرار میگیرد و در این حالت قاب سازهای در معرض دید قرار دارد. نمای مهار شده به میانقاب، تنها در سازههای قابی استفاده میشود و به دو صورت مهار شده و چسبانده شده طراحی میشود.
در سازههایی که چنین سیستم نمایی دارند، به دلیل پائین بودن مقادیر مقاومت حرارتی قاب سازهای بتنی یا فولادی، مشـکل عایق بندی حرارتی وجود داشـته و انتقال حرارت از طریق تیر و سـتون انجام میشـود. با توجه به اینکه در دیوار پردهای و دیوار نما، قاب سازه ای ساختمان پوشانده می شود، می توان کارایی حرارتی بالاتری بدست آورد. از لحاظ لرزه ای جزییات این نوع نما سادهتر از سایر انواع نما میباشد.
