استاندارد ISIRI ۳۱۳۲، چارچوبی مدون برای تولید میلگردهای فولادی است که به روش نورد گرم شکل گرفته و به منظور تقویت و تسلیح سازه‌های بتنی به کار می‌رود. این استاندارد، میلگردها را بر اساس ویژگی‌های مکانیکی و شکل ظاهری به چهار گروه اصلی A۱، A۲، A۳ و A۴ تقسیم‌بندی می‌کند که هر کدام کاربرد خاص خود را در صنعت ساختمان‌سازی دارند. به طور کلی، این میلگردها به دو دسته ساده و آجدار (شامل انواع مارپیچی، جناقی و مرکب) تقسیم می‌شوند تا نیازهای مختلف پروژه‌های عمرانی را پوشش دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و آشنایی با بررسی تمام موضوعات مربوط به استاندارد ۳۱۳۲، این مقاله از ایران سازه تولیدکننده تخصصی میلگرد بستر را در پی بگیرید.
استاندارد ۳۱۳۲ چیست؟
استاندارد ۳۱۳۲، که با نام ISIRI ۳۱۳۲ نیز شناخته می‌شود، استاندارد ملی ایران برای تولید میلگردهای فولادی گرم نوردیده است. این استاندارد، که از سال ۱۳۶۹ همزمان با شروع دوران سازندگی در ایران به کار گرفته شده، در سال ۱۳۷۱ برای اکثر تولیدکنندگان میلگرد در کشور الزامی شد. با توجه به نیاز به به‌روزرسانی، این استاندارد برای دومین بار در تیر ماه ۱۳۹۲ مورد بازنگری قرار گرفت.
بر اساس این استاندارد، میلگردهای فولادی گرم نوردیده به شکل ساده یا آجدار با سطح مقطع گرد، به صورت کلاف یا شاخه‌ای بسته‌بندی می‌شوند. استاندارد ۳۱۳۲ میلگردها را به چهار دسته کلی A۱، A۲، A۳ و A۴ تقسیم می‌کند که هر کدام مقاومت تسلیم متفاوتی دارند، که در مقاله انواع سایز میلگرد در ساخت و ساز توضیح کامل درباره انواع سایزهای میلگرد داده ایم.
دامنه کاربرد این استاندارد شامل میلگردهای فولادی گرم نوردیده به شکل شاخه یا کلاف است و برای مواردی مانند قلاب‌های بلند کردن و حمل و نقل بار و میلگردهای مورد استفاده در بتن‌های پیش‌تنیده مناسب نیست.
این استاندارد شامل اصطلاحات و تعاریف مربوط به میلگردها، طبقه‌بندی انواع میلگرد، ویژگی‌های کششی و مکانیکی، ویژگی‌های جوش‌پذیری و ضوابط نمونه‌برداری از آن‌ها است.
استاندارد ۳۱۳۲ از نگاه بین‌المللی
استاندارد ملی ایران برای تولید میلگرد، با نام اختصاری ISIRI ۳۱۳۲، با الهام از استانداردهای جهانی تولید میلگرد تدوین شده است. استانداردهایی نظیر ISO، DIN، EN، ASTM و JIS از جمله منابعی هستند که در تدوین این استاندارد مورد توجه قرار گرفته‌اند. به بیان دیگر، استاندارد ۳۱۳۲ اقتباسی از استانداردهای بین‌المللی است که پس از تدوین آن در ایران، ویژگی‌ها و روش‌های آزمون میلگردهای گرم نوردیده ساده و آجدار مورد استفاده در تسلیح بتن به طور مشخص تعیین شدند.
این استاندارد شامل اطلاعات جامعی از جمله روش‌های آزمون، نحوه بسته‌بندی انواع سایز میلگرد، شرح کامل فرآیند نمونه‌برداری، اطلاعات ضروری برای درج در شناسه محصول، گواهینامه فنی و شرایط جوشکاری به همراه نشانه‌گذاری است.
مزیت ثبت این اطلاعات در این است که تولیدکنندگان میلگرد موظف به دریافت گواهینامه کیفیت محصول، ارائه و انتشار مشخصات مکانیکی و آنالیز شیمیایی هستند. انتشار مشخصات فنی میلگردهای تولید شده در شرکت‌های داخلی، امکان انتخاب و خرید این محصول را بر اساس کیفیت مورد نیاز مصرف‌کنندگان، به ویژه در صنعت حیاتی ساختمان‌سازی، فراهم می‌کند.
جزییات استاندارد میلگرد ۳۱۳۲
استاندارد ملی ایران برای میلگرد (استاندارد ۳۱۳۲) چهار نوع اصلی میلگرد را تعریف می‌کند: میلگرد ساده، میلگرد آجدار مارپیچی، میلگرد آجدار جناقی، و میلگرد آجدار مرکب. تولیدکنندگان میلگرد در ایران موظف هستند تا محصولات خود را با این استاندارد تطبیق دهند و طیف تولیدات خود را به سمت این چهار نوع میلگرد سوق دهند. درک ویژگی‌ها و کاربردهای هر نوع میلگرد، برای انتخاب صحیح در پروژه‌های ساختمانی حیاتی است.
میلگرد ساده:
میلگرد ساده، مطابق با استاندارد ۳۱۳۲، سطحی صاف و هموار دارد. این نوع میلگرد برای افزایش مقاومت و دوام بتن آرمه در سازه‌ها، به صورت مکانیکی به بتن متصل می‌شود. این اتصال، به دلیل سطح صاف، به طور عمده از طریق چسبندگی بین میلگرد و بتن صورت می‌گیرد. میلگرد ساده در سایزهای مختلف، از ۶ تا ۵۰ میلی‌متر، تولید می‌شود و به دلیل سادگی تولید و قیمت نسبتا پایین، در پروژه‌های ساختمانی با نیازهای بارگذاری کمتر، کاربرد وسیعی دارد. با این حال، مقاومت کششی آن در مقایسه با میلگرد آجدار کمتر است و اغلب در پروژه‌هایی با نیازهای بارگذاری کمتر و یا در مواردی که نیاز به چسبندگی بالا بین میلگرد و بتن وجود دارد، به کار می‌رود.
میلگرد آجدار:
میلگرد آجدار، بر خلاف میلگرد ساده، دارای برجستگی‌ها و آج‌های مشخصی بر سطح خود است. این آج‌ها، سطح تماس بین میلگرد و بتن را افزایش می‌دهند و از لغزش و جدا شدن میلگرد از بتن در برابر نیروهای کششی جلوگیری می‌کنند. این ویژگی، مقاومت کششی میلگرد آجدار را نسبت به میلگرد ساده افزایش می‌دهد و آن را برای پروژه‌های ساختمانی با بارگذاری بیشتر و یا نیاز به مقاومت کششی بالاتر مناسب می‌کند.
انواع میلگرد آجدار:
- میلگرد آجدار مارپیچی: این نوع میلگرد دارای آج‌های مارپیچی بر روی سطح خود است که باعث افزایش چسبندگی و مقاومت کششی می‌شود.
- میلگرد آجدار جناقی: با آج‌های جناقی یا شکاف‌های منظم بر روی سطح خود، این میلگرد چسبندگی و مقاومت در برابر نیروهای برشی را افزایش می‌دهد.
- میلگرد آجدار مرکب: ترکیبی از آج‌های مارپیچی و جناقی است که مزایای هر دو نوع را ارائه می‌دهد و مقاومت و چسبندگی بالاتری نسبت به سایر انواع میلگرد آجدار دارد.
| نوع میلگرد | استاندارد | علامه مشخصه | کریدر | منگنز | سیلیسیم | فسفر | گوگرد | نیتروژن | گرید | اندازه میلگرد |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| آجدار جناغی | ISIRI 3132 | آج ۴۰۰ | ۰.۳ | ۱.۶۰ | ۰.۶۰ | ۰.۰۴۵ | ۰.۰۴۵ | – | A3 | ۴۲۰ |
| آج ۴۲۰ | ۰.۳۰ | ۱.۵۰ | ۰.۵۵ | ۰.۰۴۰ | ۰.۰۴۰ | ۰.۰۱۲ |
عناصر شیمیایی میلگرد بر اساس استاندارد ۳۱۳۲
| نوع میلگرد | علامت مشخصه | میزان کربن (%) | ویژگی‌ها |
|---|---|---|---|
| ساده | – | ۰.۲۲ | شکل‌پذیرتر و نرم‌تر |
| آجدار مارپیچ | آج ۳۴۰ | ۰.۳۲ | – |
| آجدار مارپیچ | آج ۳۵۰ | ۰.۲۷ | – |
| آجدار جناقی | آج ۴۰۰ | ۰.۳۷ | – |
| آجدار مارپیچ | آج ۴۲۰ | ۰.۳۰ | – |
| آجدار مرکب | آج ۵۰۰ | ۰.۴۰ | – |
| آجدار مرکب | آج ۵۲۰ | ۰.۳۲ | – |
میزان کربن موجود در میلگردها تأثیر قابل توجهی بر خواص مکانیکی و شکل‌پذیری آن‌ها دارد. به طور کلی، هرچه میزان کربن در میلگرد کمتر باشد، محصول نهایی نرم‌تر و شکل‌پذیرتر است. برعکس، میلگردهای با کربن بالاتر، سخت‌تر و شکننده‌تر هستند، اما در عین حال مقاومت کششی بیشتری دارند. این میزان کربن همچنین بر جوش‌پذیری میلگرد اثر مستقیم دارد؛ میلگردهای با درصد کربن پایین‌تر، جوش‌پذیری بهتری دارند که در پروژه‌های ساختمانی و فرآیندهای صنعتی اهمیت زیادی دارد.
در استاندارد ۳۱۳۲، میلگردهای ساده معمولاً دارای کربن حدود ۰.۲۲ درصد هستند، در حالی که میلگردهای آجدار مارپیچ و جناقی در بازه‌های مختلف از جمله ۰.۲۷ تا ۰.۳۷ درصد کربن دارند. میلگردهای مرکب نیز با میزان کربن بالاتر، مانند ۰.۴۰ و ۰.۳۲ درصد، ویژگی‌های خاص خود را دارند. در نتیجه، انتخاب میزان کربن مناسب باید بر اساس نیازهای پروژه و خواص مورد انتظار مصالح انجام گیرد.
ویژگی‌های انواع میلگرد بر اساس استاندارد ۳۱۳۲
بر اساس استاندارد ۳۱۳۲، میلگردها با توجه به نوع و شکل ظاهری‌شان، از جمله میلگردهای ساده و آجدار، در میزان مقاومت کششی با یکدیگر تفاوت دارند. میلگرد ساده کمترین میزان مقاومت کششی را داراست، در حالی که میلگردهای آجدار مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند. به عنوان مثال، میلگرد ساده با علامت “س ۲۴۰” حداقل تنش تسلیمی برابر با ۲۴۰ نیوتن بر میلی‌متر مربع دارد.
در مورد میلگردهای آجدار مارپیچ با علائم “آج ۳۴۰” و “آج ۳۵۰”، حداقل تنش تسلیم به ترتیب ۳۴۰ و ۳۵۰ نیوتن بر میلی‌متر مربع است. حداکثر تنش تسلیم برای میلگردی با علامت “آج ۳۵۰”، ۴۵۵ نیوتن بر میلی‌متر مربع در نظر گرفته می‌شود.
میلگردهای آجدار جناقی با علائم “آج ۴۰۰” و “آج ۴۲۰” نیز حداقل تنش تسلیمی برابر با ۴۰۰ و ۴۲۰ نیوتن بر میلی‌متر مربع دارند. حداکثر تنش تسلیم این نوع میلگرد با علامت “آج ۴۲۰” به ۵۴۵ نیوتن بر میلی‌متر مربع می‌رسد.
میلگردهای آجدار مرکب با علائم “آج ۵۰۰” و “آج ۵۲۰” دارای حداقل تنش تسلیمی ۵۰۰ و ۵۲۰ نیوتن بر میلی‌متر مربع هستند و حداکثر تنش تسلیم برای میلگردی با علامت “آج ۵۲۰”، ۶۷۵ نیوتن بر میلی‌متر مربع است.
همچنین، استحکام کششی میلگردهای آجدار A2، A3 و A4 از میلگرد ساده بیشتر است. به طور خاص، میلگرد آجدار A3 که در صنعت پل‌سازی کاربرد دارد، از استحکام کششی بالاتری نسبت به میلگردهای آجدار A1 و A2 برخوردار است.
