زنگ‌زدگی میلگرد، به عنوان یک مسئله‌ی جدی در صنعت ساخت و ساز، می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر پایداری و طول عمر سازه‌ها تأثیر بگذارد. این پدیده، که ناشی از واکنش‌های شیمیایی بین فولاد و عوامل محیطی است، نه تنها باعث کاهش استحکام میلگرد می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری در سازه‌های بتنی گردد. از این رو، بررسی و اجرای روشهای مؤثر زنگ‌زدایی و پیشگیری از آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در حرفه ما هم که تولید کننده میلگرد بستر هستیم، به دلیل اینکه میلگرد بستر یکی از اجزای کلیدی در ساخت و ساز، به ویژه در دیوارهای غیر باربر، نیازمند توجه ویژه‌ای است، باید عاری از هرگونه زنگ‌زدگی باشد. به همین دلیل، آگاهی از روشهای مختلف زنگ‌زدایی و انتخاب روش مناسب، به منظور حفظ کیفیت و افزایش طول عمر این محصول، امری ضروری است. در نهایت، برای داشتن انتخابی آگاهانه در زمینه خرید میلگرد بستر، باید با تاثیر روش های زنگ زدایی بر قیمت میلگرد بستر و کیفیت این محصول نیز آشنا باشیم. در ادامه با ما همراه باشید تا روشهای زنگ زدایی از میلگرد را شرح دهیم.
روشهای زنگ زدایی میلگرد
- روغن‌کاری سطحی
- سندبلاست
- شات بلاست
- واترجت
- لیزرزنی
- اسیدشوئی
- برس سیمی
- سنباده
- اسید سیتریک
- استفاده از ترکیبات شیمیایی VCI (بازدارنده‌های خوردگی فاز بخار)
- استفاده از ترکیبات شیمیایی VPI (بازدارنده‌های خوردگی فاز مایع)
استفاده از برس سیمی برای زنگ زدایی میلگرد
یکی از روشهای ابتدایی و آسان برای زدودن زنگ‌زدگی از میلگرد، استفاده از برس سیمی و سمباده است. این شیوه، اغلب برای زنگ‌زدگی‌های سطحی و نه چندان عمیق مناسب است. اما باید توجه داشت که این روش نسبت به سایر روش‌ها زمان‌برتر است و برای تعداد زیادی میلگرد، به زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد.
در شرایطی که زنگ‌زدگی به عمق میلگرد نفوذ کرده باشد یا در داخل بتن رخ داده باشد، این روش ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد و برای حذف کامل زنگ‌زدگی کافی نباشد. در مواردی که زنگ‌زدگی میلگرد شدید و جدی باشد، بهتر است از روشهای مکانیکی یا ترکیبی با مکانیزم‌های موثرتر استفاده شود.
پیشنهاد مطالعه: آیا میلگرد در بتون زنگ میزند؟
سندبلاست و شات بلاست: روشهای ساب‌پاشی برای زدودن زنگ‌زدگی
سندبلاست و شات بلاست هر دو روش‌هایی هستند که از زیرمجموعه‌های ساب‌پاشی به شمار می‌روند و برای پاکسازی و رفع زنگ‌زدگی میلگردها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها از مواد طبیعی برای زدودن زنگ‌زدگی استفاده می‌کنند و در مقایسه با روشهای شیمیایی، معمولاً خطر کمتری دارند و احتمال آسیب به خواص شیمیایی و مکانیکی میلگرد را کاهش می‌دهند. تفاوت اصلی بین این دو روش در نوع موادی است که برای پاکسازی به کار می‌روند:
۱. سندبلاست (Sandblasting):
در سندبلاست، از ذرات ساینده‌ای مانند شن و ماسه برای پاکسازی سطح میلگرد استفاده می‌شود. این ذرات با فشار هوا به سطح فلز پرتاب شده و زنگ‌زدگی و سایر آلودگی‌ها را از بین می‌برند.
این روش معمولاً برای زنگ‌زدگی‌های سطحی و نه چندان عمیق مناسب است و می‌تواند برای آماده‌سازی سطح فلز قبل از رنگ‌آمیزی یا سایر عملیات‌های تکمیلی مورد استفاده قرار گیرد.
۲. شات بلاست (Shot Blasting):
در شات بلاست، به جای شن و ماسه، از ساچمه‌های فولادی یا سیلیسی (مانند سنگ‌های سیلیسی) استفاده می‌شود. این ساچمه‌ها نیز با فشار هوا به سطح میلگرد پرتاب شده و زنگ‌زدگی را از بین می‌برند.
شات بلاست به دلیل استفاده از ساچمه‌های سیلیسی، قدرت پاک‌کنندگی بیشتری نسبت به سندبلاست دارد و می‌تواند زنگ‌زدگی‌های عمیق‌تر را نیز برطرف کند. به همین دلیل، استفاده از شات بلاست معمولاً رایج‌تر است.
این روش همچنین برای پاکسازی سطوح فلزی بزرگ و قطعات پیچیده مناسب است.
نکات ایمنی:
هر دو روش سندبلاست و شات بلاست می‌توانند ذرات ریز معلق در هوا ایجاد کنند که برای سلامتی انسان مضر هستند. استنشاق ذرات سیلیس می‌تواند باعث بیماری‌های ریوی جدی شود.
به همین دلیل، اجرای این فرآیندها باید با رعایت کامل اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظتی فردی مانند ماسک، عینک ایمنی و لباس مخصوص انجام شود. این اقدامات برای جلوگیری از خطرات ناشی از استنشاق ذرات مضر ضروری است.
واترجت: استفاده از فشار آب برای زدودن زنگ‌زدگی
روش واترجت از آب با فشار بسیار بالا برای پاکسازی زنگ‌زدگی میلگرد استفاده می‌کند. این روش به عنوان یکی از روشهای سریع و کارآمد برای حذف زنگ‌زدگی شناخته می‌شود. دستگاه واترجت از اجزایی مانند مخزن آب، پمپ فشار قوی، شلنگ فشار قوی، فیلتر و گان تشکیل شده است.
ویژگی‌های واترجت:
- سرعت و کارایی: مهم‌ترین ویژگی واترجت، سرعت بالا و تأثیرگذاری فوق‌العاده آن در برداشتن لایه‌های زنگ‌زدگی از سطح میلگرد است. این روش می‌تواند زنگ‌زدگی را به سرعت و به طور کامل از بین ببرد.
- عدم تغییر خواص میلگرد: واترجت معمولاً تأثیری بر خواص شیمیایی و مکانیکی میلگرد ندارد و به عنوان روشی ملایم شناخته می‌شود، زیرا از مواد شیمیایی استفاده نمی‌کند.
- نیاز به نیروی کار متخصص: استفاده از واترجت ممکن است نیاز به اپراتورهای ماهر و آموزش دیده داشته باشد تا از عملکرد صحیح دستگاه و ایمنی کار اطمینان حاصل شود.
- هزینه‌های جانبی: هزینه‌های مربوط به مصرف آب و انرژی برای ایجاد فشار بالا در دستگاه، و همچنین نگهداری دستگاه واترجت می‌تواند قابل توجه باشد.
با وجود این هزینه‌ها، واترجت به دلیل سرعت و کارایی بالا در حذف زنگ‌زدگی، به عنوان یک گزینه موثر و بهینه برای پاکسازی میلگردها در نظر گرفته می‌شود. این روش به ویژه در مواردی که نیاز به پاکسازی سریع و کارآمد تعداد زیادی میلگرد وجود دارد، کاربردی است.
پیشنهاد مطالعه: حد مجاز زنگ زدگی میلگرد چقدر است؟
اسیدشویی: استفاده از مواد شیمیایی برای زدودن زنگ‌زدگی
نحوه عملکرد اسیدشویی:
برای انجام این روش، میلگردها به مدت چند روز در محلول اسیدی قرار می‌گیرند تا اسید بتواند به خوبی زنگ‌زدگی‌های سطحی را حل کند. این مرحله نیاز به زمان و دقت دارد تا زنگ‌زدگی به طور کامل از بین برود. پس از اتمام فرآیند اسیدشویی، میلگردها باید به دقت شسته شوند تا باقی‌مانده اسید از بین برود. معمولاً برای این کار از محلول بی‌کربنات سدیم یا مواد مشابه استفاده می‌شود. این کار از خوردگی دوباره میلگرد جلوگیری می‌کند.مزایا و محدودیت‌های روش اسید شویی:
مزایا:- قدرت پاک‌کنندگی بالا: اسیدشویی توانایی از بین بردن زنگ‌زدگی‌های قدیمی و شدید را دارد.
- هزینه کم: این روش معمولاً ارزان‌تر از روشهای مکانیکی است.
- زمان‌بر بودن: فرآیند اسیدشویی به زمان زیادی نیاز دارد تا زنگ‌زدگی به طور کامل حل شود.
- نیاز به دقت: باید با دقت انجام شود تا از آسیب به میلگرد و خطرات ناشی از مواد شیمیایی جلوگیری شود.
- مصرف آب زیاد: برای شستشوی میلگردها پس از اسیدشویی به مقدار زیادی آب نیاز است.
- خطرات ایمنی: استفاده از مواد شیمیایی نیازمند رعایت نکات ایمنی و ارزیابی دقیق خطرات است.
به طور کلی، اسیدشویی با وجود محدودیت‌هایش، به دلیل قدرت پاک‌کنندگی بالا و هزینه نسبتاً پایین، یک گزینه مناسب برای حذف زنگ‌زدگی میلگرد است، اما باید با دقت و رعایت اصول ایمنی انجام شود.
لیزر: روشی دقیق و سریع برای رفع زنگ‌زدگی
ویژگی‌های لیزر:
- سرعت و دقت بالا: لیزر می‌تواند زنگ‌زدگی را با سرعت و دقت بسیار زیادی از سطح میلگرد بردارد.
- کاربرد محدود: معمولاً از لیزر برای کارهای دقیق و خاص بر روی فلزات استفاده می‌شود. کاربرد آن برای رفع زنگ‌زدگی میلگرد، کمتر از سایر روش‌ها رایج است.
- حساسیت به تنظیمات:استفاده نادرست از لیزر می‌تواند به میلگرد آسیب برساند، بنابراین نیاز به تخصص و دقت زیادی در تنظیم و استفاده از دستگاه لیزر وجود دارد.
- کاربرد در مواد مختلف: لیزر می‌تواند بر روی مواد فلزی مختلف مانند مس نیز کاربرد داشته باشد.
محدودیت‌ها:
- هزینه بالا: بزرگ‌ترین محدودیت روش لیزر، قیمت بالای تجهیزات و نیاز به نیروی متخصص برای استفاده از آن است.
- نیاز به تخصص: استفاده از لیزر نیازمند دانش و تخصص کافی است تا از آسیب به میلگرد جلوگیری شود.
- کمتر رایج برای میلگرد: با وجود دقت بالا، این روش معمولاً برای زدودن زنگ‌زدگی میلگرد به دلیل هزینه‌های بالا کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر در کاربردهای خاص و دقیق فلزات کاربرد دارد.
به طور خلاصه، لیزر با وجود دقت و سرعت بالا، به دلیل هزینه زیاد و نیاز به تخصص، به عنوان یک گزینه گرانقیمت برای رفع زنگ‌زدگی میلگرد شناخته می‌شود و بیشتر در کاربردهای خاص و دقیق فلزات استفاده می‌شود.
روش استفاده از ترکیبات شیمیایی VCI برای جلوگیری از زنگ‌زدگی میلگرد
مواد شیمیایی VCI یا بازدارنده‌های خوردگی فاز بخار، روشی نوین برای محافظت از میلگردها در برابر زنگ‌زدگی هستند. برخلاف روشهای قبلی که بر زدودن زنگ‌زدگی تمرکز داشتند، VCI از زنگ زدن میلگردها پیشگیری می‌کند. این مواد با انتشار بخارهایی خاص، یک لایه محافظ روی سطح فلز ایجاد می‌کنند.
نحوه عملکرد VCI:
- انتشار بخار محافظ: مواد VCI بخارهایی آزاد می‌کنند که حاوی ذرات بازدارنده خوردگی هستند. این بخارها به طور طبیعی در اطراف فلز پخش می‌شوند.
- تشکیل لایه محافظ: این بخارها روی سطح میلگرد متراکم شده و یک لایه محافظ نامرئی ایجاد می‌کنند. این لایه از رسیدن رطوبت و عوامل خورنده به سطح فلز جلوگیری می‌کند.
- محافظت بلند مدت: با ایجاد این لایه محافظ، VCI می‌تواند از میلگردها در برابر زنگ‌زدگی برای مدت طولانی محافظت کند.
مزایای استفاده از VCI:
- پیشگیری به جای درمان: VCI از زنگ زدن میلگردها جلوگیری می‌کند، در حالی که روشهای دیگر بیشتر برای رفع زنگ‌زدگی‌های ایجاد شده استفاده می‌شوند.
- سهولت استفاده: این مواد به صورت کیسه‌های کوچک، کاغذ، یا مایع قابل استفاده هستند و نیازی به تجهیزات خاص ندارند.
- محافظت از تمام سطوح: بخار VCI می‌تواند به تمام سطوح میلگرد، حتی نقاط غیرقابل دسترس، نفوذ کرده و از آن‌ها محافظت کند.
- کاربرد در شرایط مختلف: این روش برای نگهداری و حمل و نقل میلگرد در شرایط آب و هوایی مختلف مناسب است.
محدودیت‌های VCI:
- عدم حذف زنگ زدگی موجود: VCI نمیتواند زنگ‌زدگی‌های قبلی را از بین ببرد و صرفاً یک روش پیشگیرانه است.
- موثر برای محیط های بسته: معمولا برای محیط های بسته و یا پوشیده شده کاربرد دارد و در فضای باز عملکرد محدودتری دارد.
- نیاز به جایگزینی: بسته به نوع محصول VCI، نیاز است تا در دوره های مشخص جایگزین یا دوباره فعال شود.
VCI یک راه حل پیشگیرانه و کارآمد برای محافظت از میلگردها در برابر زنگ‌زدگی است. این روش با ایجاد یک لایه محافظ بخار، از خوردگی فلز جلوگیری می‌کند و برای نگهداری و حمل و نقل میلگردها بسیار مناسب است، اما توجه داشته باشید که VCI نمیتواند زنگ‌زدگی‌های قبلی را برطرف کند.
VPI: محافظت از میلگرد با پوشش مایع ضد خوردگی
مواد شیمیایی VPI یا بازدارنده‌های خوردگی فاز مایع، روشی برای محافظت از میلگردها در برابر زنگ‌زدگی هستند. این مواد برخلاف VCI که بخار منتشر می‌کنند، به صورت مایع استفاده می‌شوند و با ایجاد یک لایه محافظ بر روی سطح میلگرد، از خوردگی جلوگیری می‌کنند.
نحوه عملکرد VPI:
- پوشش مایع: VPI به صورت مایع بر روی سطح میلگرد اعمال می‌شود. این کار می‌تواند با استفاده از اسپری، غوطه وری یا برس انجام شود.
- تشکیل لایه محافظ: پس از اعمال، VPI یک لایه محافظ نازک بر روی سطح میلگرد ایجاد می‌کند. این لایه، مانعی در برابر رطوبت، اکسیژن و سایر عوامل خورنده ایجاد می‌کند.
- حفاظت فعال: برخی از VPIها، علاوه بر ایجاد مانع، دارای ترکیبات شیمیایی هستند که به‌طور فعال با عوامل خورنده واکنش داده و اثر آن‌ها را خنثی می‌کنند.
مزایای استفاده از VPI:
- محافظت مستقیم: VPI یک پوشش محافظ مستقیم بر روی سطح میلگرد ایجاد می‌کند که از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند.
- کاربرد آسان: استفاده از VPI معمولاً آسان است و می‌توان آن را با روشهای مختلفی مانند اسپری یا غوطه وری اعمال کرد.
- محافظت طولانی مدت: برخی از VPIها می‌توانند محافظت طولانی مدتی را در برابر خوردگی ارائه دهند، به‌ویژه در شرایط آب و هوایی سخت.
- قابلیت ترکیب: برخی از VPIها را می‌توان با سایر مواد مانند رنگ‌ها یا پرایمرها ترکیب کرد تا خواص محافظتی بیشتری ایجاد شود.
محدودیت‌های VPI:
- نیاز به پوشش کامل: برای اینکه VPI به طور موثر عمل کند، باید تمام سطوح میلگرد به طور کامل پوشش داده شود.
- امکان آسیب به پوشش: لایه محافظ ایجاد شده توسط VPI ممکن است در اثر سایش یا ضربه آسیب ببیند و نیاز به ترمیم داشته باشد.
- هزینه: بسته به نوع VPI و روش اعمال، ممکن است هزینه این روش بیشتر از سایر روش‌ها باشد.
- عدم حذف زنگ زدگی موجود: VPI نمیتواند زنگ‌زدگی‌های قبلی را از بین ببرد و باید بر روی سطوح تمیز اعمال شود.
VPI یک روش موثر برای محافظت از میلگردها در برابر زنگ‌زدگی است. این مواد با ایجاد یک لایه محافظ مایع بر روی سطح میلگرد، از خوردگی جلوگیری می‌کنند و می‌توانند محافظت طولانی مدتی را ارائه دهند. با این حال، برای استفاده موثر از VPI، باید اطمینان حاصل شود که تمام سطوح میلگرد به طور کامل پوشش داده شده و سطح فلز قبل از اعمال پوشش تمیز باشد. همچنین VPI صرفا یک روش پیشگیری بوده و زنگ زدگی های قبلی را نمیتواند از بین ببرد.
