برای بهبود مقاومت و استحکام دیوارهای سازه‌ای، روش‌های خاصی به نام هشتگیر کردن وجود دارد که در دستورالعمل‌ها و استانداردهای ساخت و ساز تعریف شده‌اند. هنگام هشتگیر کردن دیوارها، برخی اصول و قوانین کلیدی وجود دارد که باید رعایت شود.
هشتگیر کردن دیوار غیر سازه ای
اولین گام تحلیل بارهای وارده بر دیوار، مانند بارهای جانبی ناشی از زلزله یا فشار باد، است. این مرحله برای تعیین میزان مقاومت مورد نیاز دیوار حائز اهمیت است.
در مرحله بعد، انتخاب روش مناسب هشتگیری بر اساس نوع دیوار، محیط اطراف و بارهای محاسبه‌شده انجام می‌گیرد. روش‌های مختلفی مانند استفاده از پرچ، باربندی یا پیچ و مهره وجود دارد. سپس موقعیت دقیق هشتگیرها بر اساس محاسبات مهندسی و رعایت استانداردهای مربوطه تعیین می‌گردد؛ این شامل فاصله‌گذاری صحیح بین هشتگیرها و فاصله آنها از لبه‌ها و سقف است.
استفاده از مواد باکیفیت و استاندارد برای هشتگیری دیوارها امری حیاتی است. پرچ‌ها، پیچ‌ها، باربندها و سیستم‌های اتصال باید استحکام و مقاومت کافی داشته باشند. در نهایت، نصب هشتگیرها باید توسط کارشناسان و کارگران ماهر انجام شود تا با رعایت دقیق نکات نصب، اتصال محکمی بین هشتگیرها و دیوار برقرار گردد.
در آیین‌نامه‌های ساخت و ساز نیز توصیه شده است که برای مدیریت تنش‌های کششی در دیوارهای متقاطع، از بست رادیکالی و هشتگیر استفاده شود.
نحوه هشتگیر کردن و اتصال میلگرد بستر
طبق آیین نامه هر ۴۰ سانتی متری باید از هشتگیر استفاده کرد. زمانی که هشتگیر را روی دیوار پیرامونی کار کردید، قلاب میلگرد بستر را از دورن آن رد کرده، سپس میلگرد بستر مناسب با عرض دیوار را درون آن قرار می دهیم. می توانید با یک عدد سیم، قلاب و میلگرد بستر را بهم متصل کنید یا اینکه در کنار هم در ملات مدفون شوند.
هشتگیر کردن دیوار ممنوع است؟؟
بر طبق پیوست ششم هشتگیر کردن تیغه چینی در هیچ حالتی مجاز نیست. هر جا دو تیغه به هم برخورد میکنن (به هیچ عنوان دیوارهای داخلی را به دیوارهای پیرامونی هشتگیر نکنید یا به اصطلاح به هم ندوزید.) لازم است که وادار قائم که از پایین و بالا اتصال تلسکوپی داره، اجرا شود.
در صورت هشتگیر کردن دیوار داخلی به دیوار پیرامونی، در زمان زلزله باعث تخریب دیوارهای داخلی می‌شود زیرا این اتصال باعث می شود، زمانی که بارهای داخلی در دیوار پیرامونی غالب شده اند و این دو با هم مهار شده اند، دو دیوار با هم تخریب شوند.
البته این موضوع را در نظر داشته باشید که هشتگیر کردن دیوارهای داخلی به هم هیچ مشکلی ندارد. و این ممنوع بودن هشتگیر طبق پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ ساختمان مربوط به دیوار پیرامونی و دیوار داخلی است.
چرا نباید دیوارهای متقاطع را هشتگیر کرد؟
شکل – ایجاد ترک در دیوار متقاطع در اثر انتقال نیروی عمود بر صفحه دیوار پیرامونی به دیوار داخلی
ب) تأثیر نیروهای ثقلی: بعد از بهره‌برداری سازه و بارگذاری ثقلی سازه، ایجاد خیز در المان‌های افقی مانند تیر یا سقف اجتناب‌ناپذیر است. باتوجه به اینکه دیوارهای پیرامونی در داخل قاب قرار می‌گیرند و زیر تیر هستند، ولی دیوارهای داخلی زیر سقف قرار می‌گیرند، در اثر اختلاف خیز تیر و سقف به دلیل سختی آنها، دیوار ترک می‌خورد (درصورتی‌که دیوارها به هم چسبانده یا هشتگیر شوند). تأثیر نیروهای ثقلی در مقایسه با نیروهای جانبی کمتر می‌باشد، ولی حتماً باید این موضوع مدنظر قرار گیرد. توجه: تأکید بیشتر آیین‌نامه تقاطع دیوار پیرامونی با داخلی است، حال آنکه در تقاطع دو دیوار داخلی نیز ممکن است بروز ترک را شاهد باشیم.
شکل – تفاوت خیز تیر و سقف و ایجاد ترک در دیوار
نکته ۱: هشتگیر کردن دیوارهای کوتاه داخلی متصل به هم، به جهت بالا بردن استحکام دیوار مانعی ندارد. برای دیوارهای متقاطع X، میلگردهای بستر در یک امتداد دیوار در رجهای زوج و در امتداد دیگر در رجهای فرد اجرا می‌شوند.
شکل – نحوه اجرای دیوارهای کوتاه داخلی با قفل و بست
نکته ۲: همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد، هشتگیر کردن دیوارهای L شکل کنسول یا طره بدون مانع می‌باشد.
شکل – هشتگیر کردن کنج L شکل دیوارهای لبه کنسول
نکته ۳: ممنوعیت هشتگیر کردن برای همه سیستم‌های سقف می‌باشد. حال دو راه‌حل پیوست ۶ استاندارد ۲۸۰۰ را نسبت به اجرای دیوارهای متقاطع بررسی می‌کنیم. این دو راه‌حل در بند پ -۶-۱-۴-۲-۷ از پیوست ۶ استاندارد ۲۸۰۰ بیان شده است که در قسمت قبل نیز این بند از آیین‌نامه را مشاهده کردیم. راه‌حل ۱: استفاده از بست‌های ارتجاعی (رادیکالی دوطرفه برای بلوک سیمانی و رادیکالی یکطرفه برای بلوک هبلکس) در ابتدا بایستی روی دیوار اصلی محل دقیق قرارگیری بست‌های ارتجاعی تعیین شوند تا به هنگام اجرای دیوار متقاطع، به مشکل نخوریم. همچنین فاصله تعیین شده برای اجازه حرکت دیوار متقاطع بایستی با استفاده از مصالح تراکم‌پذیر فراهم شود. بست‌های ارتجاعی پیشنهادی در نشریه ۳۲۶ به دو نوع بست‌های رادیکالی و انبساطی تقسیم می‌شوند که در شکل زیر دیتیل‌های آنها را مشاهده می‌کنیم.
شکل – جداسازی دیوارهای متقاطع با بست‌های ارتجاعی (الف) بست‌های رادیکالی (ب) بست‌های انبساط
راه‌حل ۲: استفاده از وادار در محل اتصال دو دیوار متقاطع در این روش یک وادار در محل تقاطع دو دیوار اجرا می‌شود و عملکرد دو دیوار نسبت به هم جدا می‌شود. اتصال این وادار از نوع تلسکوپی بوده و فاصله بین وادار و دیوار متقاطع با مصالح تراکم‌پذیر پر می‌شود.
شکل – جداسازی دیوارهای متقاطع با اجرای وادار
– مهار دیوارهای داخلی به زیر سقف زمانی که دیوار داخلی زیر یک سطح بتنی اجرا شود، مهار خارج از صفحه دیوارها توسط قطعات اتصال مانند ناودانی‌ها می‌تواند انجام شود. اما سقف تیرچه (بتنی یا فلزی) بلوک، عرشه فولادی و وافل نکات خاصی دارند که در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد. – مهار دیوار داخلی به سقف تیرچه (بتنی) بلوک الف) دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر یونولیت ب) دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر تیرچه‌ها پ) دیوار داخلی عمود بر تیرچه‌ها الف) دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر یونولیت در این حالت ابتدا یونولیت‌ها برش داده می‌شوند و با استفاده از شیارزن، برای جای‌گیری ناودانی‌های اتصال، شیارهایی در سقف تا زیر آن ایجاد می‌شود. باید توجه شود که در اثر شیار زدن، آرماتورهای حرارتی بریده نشوند. در شکل زیر دیتیل این روش نمایش داده شده است. در این حالت دیوار اجازه حرکت آزادانه در راستای دیوار را دارد و حدفاصل بین دیوار و سقف بایستی با مصالح تراکم‌پذیر پر شود.
شکل – اجرای دیوار داخلی موازی تیرچه و زیر یونولیت
ب) دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر تیرچه‌ها در این حالت دو ناودانی را پشت به پشت به هم جوش می‌کنیم. عرض یکی از ناودانی‌ها برابر با عرض پاشنه تیرچه و عرض دیگری برابر با ضخامت بلوک می‌باشد. هیچ‌گونه اتصال با میخ یا پیچ در این حالت وجود ندارد و حرکت آزادانه داخل صفحه دیوار تأمین می‌شود. فاصله بین تیرچه‌ها و دیوار بایستی با مصالح تراکم‌پذیر پر شود. در این حالت ضخامت این مصالح، برابر با بیشترین مقدار خیز بلندمدت تیرچه و ۲۵ میلیمتر می‌باشد.
شکل – اجرای دیوار داخلی موازی تیرچه و زیر آن
پ) دیوار داخلی عمود بر تیرچه‌ها در این حالت از دو ناودانی عمود بر هم یکی برای نگهداری تیرچه و دیگری برای نگهداری بلوک استفاده می‌شود. برای نگهداری بلوک‌ها می‌توان به‌جای ناودانی از دو ورق استفاده کرد. درواقع این دیتیل مشابه دیتیل قبلی است با این تفاوت که جهت قطعه اتصال تحتانی برای نگهداری بلوک را با راستای دیوار هماهنگ می‌کنیم.
شکل – اجرای دیوار داخلی عمود بر تیرچه‌ها
توجه: موارد فوق برای تمامی بلوک‌های رسی، سیمانی و AAC قابل اجراست. – مهار دیوار داخلی به سقف تیرچه (فلزی) بلوک برای این مورد نیز ۳ حالت ممکن است رخ دهد که در ضابطه ۸۱۹ به آنها اشاره شده است. الف) دیوار داخلی موازی تیرچه‌های فلزی در زیر یونولیت ب) دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر تیرچه‌های فلزی پ) دیوار داخلی عمود بر تیرچه‌های فلزی الف) دیوار داخلی موازی تیرچه‌های فلزی در زیر یونولیت در این حالت ابتدا یک تسمه یا سپری در بین دو تیرچه اجرا می‌کنیم و به پاشنه تیرچه‌ها جوش می‌دهیم. سپس ناودانی‌های اتصال را به این تسمه یا سپری با جوش متصل کرده و حرکت آزادانه دیوار در راستای آن و مهار خارج از صفحه آن تأمین می‌شود. در شکل زیر دیتیل این روش نمایش داده شده است.
شکل – اجرای دیوار داخلی موازی تیرچه فلزی و زیر یونولیت
ب) دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر تیرچه‌های فلزی در این حالت ناودانی‌های اتصال موازی با تیرچه به زیر آنها جوش می‌شوند و حرکت آزادانه داخل صفحه دیوار و مهار خارج از صفحه دیوار تأمین می‌شود. فاصله بین تیرچه‌ها و دیوار بایستی با مصالح تراکم‌پذیر پر شود. در این حالت ضخامت این مصالح، برابر با بیشترین مقدار خیز بلند مدت تیرچه و ۲۵ میلیمتر می‌باشد.
