واژه وال پست یا وادار که از زبان انگلیسی گرفته شده است، به مجموعهای از پروفیلها اطلاق میشود که بر روی دیوار نصب میگردند. این پروفیلها با پخش یکنواخت نیرو در سطح دیوار، فشار وارد شده به دیوار را کاهش داده و آن را به ستونهای اصلی ساختمان منتقل میکنند. اگرچه پروفیلهای استفاده شده در وال پستها معمولاً دارای استحکام بالایی نیستند، اما اگر به درستی طراحی و اجرا شوند، میتوانند مقاومت دیوار را در برابر نیروهای جانبی افزایش دهند.
طراحی وال پستها به گونهای است که با انتقال نیرو از دیوار به ستونهای اصلی، از آسیب دیدن دیوارها جلوگیری میکنند. این فناوری با پخش یکنواخت نیرو در سراسر دیوار، فشار را کاهش داده و مقاومت کلی ساختمان را افزایش میدهد.انواع وال پست
وادارها، اعضای سازهای هستند که برای تقویت و پشتیبانی دیوارها استفاده میشوند و میتوان آنها را بر اساس عوامل مختلفی دستهبندی کرد. یکی از این دستهبندیها، نوع جهتگیری وادار نسبت به ستون است و نوع دوم بر اساس نوع اتصالات.
انواع وال پست بر اساس نوع جهت گیری نسبت به ستون:
وال پست قائم
وال پست افقی
وال پست ترکیبی
وادار قائم که گاهی اوقات وادار عمودی نامیده میشود، بهصورت موازی با ستون اجرا میشود و معمولاً از پروفیلهای H شکل تشکیل شده است به دو نوع وادار میانی و وادار کناری تقسیم میشود.
وادار میانی: این نوع وادار در میان دیوار قرار میگیرد و میتواند در میانه طول دیوار یا در نزدیکی اعضای قائم با فاصله حداقل یک متر نصب شود.
وادار کناری: وادار کناری در نزدیکی عضوهای قائم و با یک فاصله مشخص که دستکم یک متر است، اجرا میشود.
وادار افقی عمود بر ستون اجرا میشود و برای کاهش ارتفاع آزاد دیوارهای بلند استفاده میشود. این نوع سازه معمولاً از مقطع فولادی یا بتنی تشکیل شده و به آن تیرک نیز گفته میشود. وادار افقی معمولاً با وادار انتهایی ترکیب میشود تا هم جداسازی دیوار از قاب بهبود یابد و هم تیرک پشتیبانی شود.
وادار ترکیبی ترکیبی از وادار قائم و افقی است که در ساختمانهای بسیار بلند یا مناطقی که در معرض خطر بادهای شدید یا زلزله هستند، استفاده میشود. این نوع وادار استحکام دیوارها و ایمنی سازه را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.
انواع وال پست بر اساس نوع اتصالات
دستهبندی دیگر وادارها بر اساس نوع اتصالات آنها است که شامل چهار نوع اصلی است: وادار کشویی، وادار تلسکوپی، منقطع، U شکل و شاخک انتهایی.
وادار کشویی معمولاً برای وادار ستونی استفاده میشود و شامل انواع نبشی، ناودانی منقطع یا پیوسته در محل تماس دیوار و ستون است. در این نوع اتصال، نبشی به وادار جوش داده نمیشود تا حرکت جانبی داخل صفحه دیوار آزادانه انجام شود.
وادار تلسکوپی برای دیوارهایی که خارج از قاب یا تیغه قرار دارند، استفاده میشود و شامل اتصال چهار نبشی در چهار طرف وادار به یک صفحه فلزی در سقف است. در این روش، آخرین ردیف با میلگرد یا بست مسلح میشود و نبشی به وادار جوش داده نمیشود، اما نصب نبشی در چهار طرف، حرکت جانبی آن را محدود میکند.
وادار با اتصال کنجی شامل اتصال یک نبشی به دیوار و یک نبشی دیگر به ستون است که در زاویهای نسبت به هم قرار گرفتهاند. این نوع اتصال معمولاً در دیوارهای کوتاهتر استفاده میشود. وادار با اتصال میانی شامل اتصال دو نبشی موازی به دیوار و ستون است که بین آنها یک قطعه فلزی قرار گرفته است. این نوع اتصال انعطافپذیری بیشتری در برابر حرکت جانبی دیوار فراهم میکند.
والپست منقطع: وال پست منقطع یا ناودانی منقطع یکی از انواع دیگر وال پست است.
وال پست انعطافپذیر U شکل که گاهی به عنوان اتصالات U شکل لغزشی نامیده میشود، حرکت دیوار را هم خارج از صفحه و هم درون صفحه آن مهار میکند.
نوع دیگری از اتصال، اتصال شاخک انتهایی است که بدون نیاز به نبشی یا ناودانی، از شاخکهای انتهایی برای اتصال به دیوار استفاده میکند. این اتصال زمانی کاربرد دارد که از میلگرد بستر در ستون استفاده میشود.
الزامات قانونی استفاده از وال پست ها
رعایت الزامات قانونی و استانداردهای مربوط به استفاده از وال پستها بسیار مهم است. مقررات ملی ساختمان که در سال ۹۶ ویرایش شده، در بند ۴-۹-۱-۳ خود، به اهمیت رعایت استانداردهای ۲۸۰۰ اشاره میکند. بندهای ۴، ۵ و ۶ این استاندارد، استفاده از این محصولات را ضروری میداند، به ویژه زمانی که ارتفاع دیوار بیش از ۱.۸ متر است. برخی از الزامات دیگر شامل محدودیتهای طول و ارتفاع برای دیوارهای غیرسازهای و نیاز به مهار لبههای قائم و افقی این نوع دیوارها است.
عدم رعایت ضوابط قانون ملی ساختمان میتواند پیامدهای جبرانناپذیری داشته باشد. اگر ساختمان در اثر حوادثی مانند زلزله یا باد تخریب شود و مشخص شود که طی طراحی و ساخت، کوتاهیای در اجرای قوانین صورت گرفته، مهندس ناظر ساختمان یکی از مقصران محسوب خواهد شد.
راهنمای نصب وال پست
نصب وال پست روشهای مختلفی دارد که شامل نصب نبشی فابریک به صورت عمودی و افقی، استفاده از نوار FRP برای اتصال دیوار به ستون، و استفاده از گیره کشویی وال پست به همراه میلگرد بستر است. آئین نامه ۲۸۰۰ انعطافپذیری را در نصب وال پست ارائه میدهد و روشهای مختلفی مانند استفاده از رول بولت، قطعات چرخشی، دولکارو پیچ M8، و نصب با رول پلاک فلزی را مجاز میداند.
خرید میلگرد بستر از تولید کننده
پیشنهاد مطالعه: تفاوت وال پست با میلگرد بستر
چگونگی اتصال وال پست به ستون، تیرها و کف
برای اتصال وال پستها در هنگام اجرای سقف، آییننامه ۲۸۰۰ انعطافپذیری را ارائه میدهد. در این آییننامه ذکر شده است که وال پستها میتوانند بدون نیاز به پلیتهای نصبشده در حین بتنریزی ستونها و سقف، نصب شوند. یکی از گزینهها استفاده از رول بولت و قطعات چرخشی است که در آییننامه مورد تأیید قرار گرفته است. همچنین، استفاده از دُلر و پیچ M8 با قطر معادل میلگرد سایز ۸، قابل قبول است. نصب وال پستها با استفاده از رول پلاک فلزی نیز تأیید شده است، که نشاندهنده انعطافپذیری و توجه آییننامه به روشهای مختلف اجرایی است.
نکات اجرایی مهم وال پست
در آئیننامه ۲۸۰۰، پیوست ششم، بر اهمیت عدم مهر شدن انتهای دیوارها به زیر تیرها تاکید شده است. این کار باعث میشود که در هنگام زلزله، حرکات خمشی تیرها به ستونها منتقل نشده و در نتیجه، دیوارها دچار خرابی نشوند. همچنین، در این آئیننامه به بحث ثقل مرکزی و ترکی پرداخته شده و توضیح داده شده که چگونه خیزش در تیرها میتواند باعث ترک در دیوارها، به ویژه در دیوارهای بلوکی و سیمانی که با گچ نازک کاری شدهاند، شود. برای جلوگیری از این مشکل، توصیه میشود که از فوم دو سانتیمتری بین دیوار و تیرها و ستونها در بالاترین نقطه دیوار و زیر سقف استفاده شود. همچنین، قبل از گچکاری، نصب توری مرغی یا توری رابیتس روی ورقهای فلزی توصیه میشود.
یکی از دلایل ترک خوردن گچ در نقاط اتصال دیوار با ستونها و تیرها، تفاوت در جنس فلز گیره با گچ خاک و گچ است. همچنین، انبساط ایجاد شده در زیر تیرها در اثر تابش آفتاب و گرما میتواند باعث ترک خوردن گچ شود. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از توری در این نواحی توصیه میشود.
علاوه بر این، اگر دیوار غیرسازهای در تمام ارتفاع طبقه ادامه داشته باشد، باید به زیر پوشش سقف مهار شود. این کار شامل قرار دادن رگه آخر تیغه با ملات کافی و فشار مناسب در زیر سقف است. با رعایت این نکته ساده، میتوان شکل دیوارها را در هنگام زلزله حفظ کرد و از خسارات احتمالی مرگبار جلوگیری نمود.
