میلگرد چیست؟
میلگرد پروفیلی است با مقطع دایره ای و توپر که اکثر مردم آن را به عنوان نوعی فلز آجدار مورد استفاده در آسمان‌خراش‌ها می شناسند. معمولاً جنس میلگرد فولادی است. اما باید بدانید که تنوع تولید این محصول بسیار زیاد است و انواع یراق آلات تولید و در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد. اگر می خواهید انواع میلگردها و کاربردهای آنها را بشناسید و تفاوت میلگردهای A3، A2، A1 و A4 را بدانید، با ما در ایران سازه همراه باشید.
میلگرد به عنوان یک جزء مهم در صنعت ساختمان شناخته شده است. اگرچه بتن به عنوان عامل مقاومت در سازه ها شناخته می شود، اما جالب است بدانید که آرماتورها یا میلگردها از ما در هنگام زلزله محافظت می کنند. جوزف لوئیس برای اولین بار در سال 1800 کشف کرد که افزودن میلگرد به بتن می تواند خواص کششی ضعیف آن را جبران کند و در نهایت منجر به ساختارهایی با مقاومت بالاتر در برابر نیروهای کششی و فشاری شود. پس از این کشف و استفاده از میلگرد در ساخت سازه ها در طی سالیان، سیستمی برای تولید استاندارد میلگرد ایجاد شد.
همانطور که مشخص است بتن مقاومت فشاری بالایی دارد و برای شکستن آن به نیروی فشاری بالایی نیاز است اما بتن بدون وجود آرماتور دارای ضعف زیادی است و این همان مقاومت کم بتن است. این محصول بتن را در برابر نیروهای استاتیکی و دورانی مقاوم می کند و از ریزش و ترک خوردن در هنگام وارد شدن نیروهای کششی به بتن جلوگیری می کند. اکنون در تمامی ساخت و سازها از آرماتور برای تقویت بتن استفاده می شود. به طور مثال امروزه برای تقویت دیوارها از میلگرد بستر استفاده می شود تا مقاومت این سازه را در برابر زلزله افزایش دهد که البته از لحاظ قیمتی، قیمت میلگرد بستر بسیار مقرون به صرفه است.
تفاوت میلگرد و آرماتور چیست؟
در کل می توان گفت آرماتور همان میلگرد است که قبل از قرارگیری در بتن بر روی آن فرآیندهایی مانند خمکاری، برشکاری یا جوش دادن به دیگر میلگردها، انجام می شود.
به دلیل همین تفاوت جزئی میلگرد و آرماتور، در اکثر مواقع از کلمه میلگرد برای هر دو هدف استفاده می شود. در این مقاله نیز زین پس از کلمه میلگرد، به نمایندگی از هر دو مفهوم میلگرد و آرماتور استفاده می کنیم.
انواع میلگرد بر اساس شکل ظاهری
طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲، میلگردهای گرم نوردیده برای تسلیح بتن، به دو دسته میلگرد ساده و میلگرد آج دار تقسیم بندی می شوند. طبقه بندی میلگردهای ساده و آج دار در 4 گرید و به صورت زیر انجام می شود:
- میلگرد ساده یا میلگرد A1
- میلگرد آجدار مارپیچ یا میلگرد A2
- میلگرد آجدار جناغی یا میلگرد A3
- میلگرد آجدار مرکب یا میلگرد
میلگرد نوع A1
میلگرد A1 یا میلگرد ساده به میلگردی گفته می شود که در تمام سطح آن هیچگونه آج یا برجستگی وجود ندارد. میلگردهای ساده معمولا در سایز ۶ تا ۲۰ میلی متر تولید و عرضه می شوند و در استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲ با علامت مشخصه س۲۴۰ نشان داده می شوند. این نوع میلگرد در ترکیب شیمیایی خود کمترین میزان کربن را دارد که منجر به انعطاف بالا و قابلیت شکل پذیری و جوش پذیری مناسب آن می شود. به طور کل قیمت میلگرد ساده به دلیل نداشتن آج و نحوه تولید متفاوت، کمی پایین تر از قیمت میلگردهای آجدار با همان سایز است.
۲- میلگرد نوع A2
میلگردهای A2 از نوع میلگردهای آجدار هستند. آج این نوع میلگرد از نوع مارپیچ (یکنواخت یا دوکی) می باشد که از ابتدا تا انتهای میلگرد، ادامه پیدا می‌کند و در هیچ کجا قطع نمی شود. میلگرد A2 نسبت به میلگردهای ساده از مقاومت بالاتری برخودار است.، اما در عین حال در بین دیگر میلگردهای آجدار سختی کمتری دارد و به همین دلیل به میلگرد نیمه سخت نیز معروف است. از میلگرد A2 بیشتر در دیوارهای برشی و در ساخت خاموت استفاده می گردد.
این نوع میلگرد در استاندارد شماره ۳۱۳۲ با دو علامت مشخصه «آج ۳۴۰» و «آج ۳۵۰» شناخته می شوند.
۳- میلگرد نوع A3
میلگرد A3 نیز یک نوع میلگرد آجدار است، اما آج آن جناقی شکل می باشد. تفاوت میلگرد A2 و A3 در مشخصات مکانیکی مانند میزان مقاومت میلگرد و قابلیت شکل پذیری و جوش پذیری آنهاست. به این صورت که میلگرد A3 به دلیل درصد کربن بیشتر در ترکیب شیمیایی خود مقاومت بالاتری نسبت به ملگرد A2 دارد، ولی قابلیت شکل پذیری و جوش پذیری آن نیز کمتر است.
میلگرد A3 با علامت مشخصه «آج ۴۰۰» و «آج ۴۲۰» در استاندراد ملی ایران مشخص می باشد.
۴- میلگرد نوع A4
میلگرد A4 که در استاندراد ۳۱۳۲ با علامت مشخصه آج ۵۰۰ و آج ۵۲۰ شناخته می شود در آخرین رده سختی قرار دارد و از فولاد با درجه کربن بالا ساخته می شود. شکل آج های این میلگرد کاملا متفاوت از میلگردهای آجدار A2 و A3 است و دارای آج های عرضی دوکی شکل می باشد. میلگرد A4 به دلیل پیشرفت در تکنولوژی ساخت خود، علاوه بر استحکام بالا، دارای انعطاف و قابلیت جوش پذیری مناسبی است و عمده تفاوت میلگرد a3 و a4 نیز به همین مورد مربوط می باشد.
پیشنهاد خواندنی: انواع سایز میلگرد
انواع میلگرد از نظر ظاهر
- میلگرد شاخه: میلگردهای ساده و آجدار که به صورت شاخه های ۱۲ متری تولید می شوند، میلگرد شاخه گفته می شود.
- میلگرد کلاف: میلگردهای کلاف حالتی از انواع میلگردهای ساده و آجدار هستند. میلگردهای کلاف ساده بسته به سفارش مشتریان از سایز ۵.۵ تا ۱۰ و کلاف های آجدار نیز با میلگردهای A2 و A3 ساخته می شوند. میلگردهای کلاف را به منظور افزایش استحکام سازه‌های بتنی، استحکام دیوارها و ستون های آجری، استحکام بلوک ها و استحکام اتصالات گازی استفاده می کنند.
انواع میلگرد از نظر جنس
۱. میلگرد اروپایی ۲. میلگرد فولاد کربنی ۳. میلگرد با پوشش اپوکسی ۴. میلگرد گالوانیزه ۵. میلگرد کامپوزیتی (پلیمر تقویت شده با الیاف شیشه (GFRP)) ۶. میلگرد فولادی ضد زنگ
استانداردهای میلگرد در ایران
استاندارد INSO3132 به عنوان استاندارد ملی ایران برای تولید میلگردهای فولادی، در سال ۱۳۶۹ تهیه و ارائه شد و در سال ۱۳۸۱ نسخه جدیدی از آن تجدیدنظر و ارائه شد. با تدوین این استاندارد، ویژگی‌ها و روش آزمون میلگردهای فولادی گرم نوردیده ساده و آجدار برای تسلیح بتن تعیین شده است. کاربرد این استاندارد برای تولید میلگردهای فولادی بسیار حائز اهمیت است. به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان میلگردها در ایران، کارخانه ذوب آهن از این استاندارد برای تولید محصولات خود استفاده می‌کند. استفاده از این استاندارد امکان اطمینان از کیفیت محصولات تولیدی را فراهم می‌کند.
استفاده از منابعی از جمله استانداردهای جهانی DIN، ISO، GOST، JIS، BS و ASTM را برای تهیه استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲ مورد بررسی قرار داده ایم. در ادامه، هرکدام از این منابع را مختصراً شرح داده و با استفاده از توضیحات علمی و اقتباس از منابع معتبر، با مخاطبان در این زمینه به اشتراک گذاشته ایم.
استاندارد DIN : استاندارد DIN یکی از مهمترین استانداردهای جهان است و به استانداردهای آلمانی شهرت دارد. این استاندارد توسط مؤسسه پیشرو در زمینه استانداردهای بین المللی یعنی “Deutsches Institut für Normung” تهیه شده است. با توجه به کاربرد گسترده این استاندارد در محصولات و فرآیندهای مختلف، پیشنهاد می شود از آن برای یکپارچگی و بهینه سازی فرآیندها و ایجاد کیفیت بالا استفاده کنید. استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲، شامل سه قسمت DIN 488-1:2009 ، DIN 488-2:2009 و DIN 488-3:2009 است که به منظور تصحیح و بهینه سازی استانداردهای معروف و برجسته آلمانی در ایران تدوین شده است.
استاندارد ISO: عبارت ISO مخفف the International Organization for Standardizationو به معنی سازمان بین المللی استاندارد ایزو می باشد. کار تهیه استانداردهای بین المللی معمولاً از طریق کمیته های فنی ISO انجام می شود. با این حال نفوذ استاندارد ISO در مورد میلگرد کم است و استانداردهای ملی در این زمینه کاربرد بیشتری دارند. استانداردهای ISO 6935 -1:2007 و ISO 6935 -2:2007 از مراجع استفاده شده در استاندارد ملی ایران ۳۱۳۲ می باشند.
استاندراد GOST: عبارت GOST مخفف GOvernment STandard Russia به معنی استاندارد دولتی روسیه می باشد و معرف گروهی از استانداردهای توسعه یافته در اتحاد جماهیر شوروی است. استاندارد شماره GOST 5781-82 :1993 در استاندارد ملی ایران به کار گرفته شده است.
استاندارد JIS: استانداردهای صنعتی ژاپن Japanese Industrial Standards (JIS) استانداردهای مورد استفاده برای فعالیت های صنعتی در ژاپن می باشد. فرآیند استانداردسازی توسط کمیته استانداردهای صنعتی ژاپن هماهنگ می شود و از طریق انجمن استاندارد ژاپن منتشر می گردد. استاندارد JIS G 3112 :2010 ژاپن یکی دیگر از مراجع استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲ در زمینه مشخصات میلگرد می باشد.
استاندارد BS: مؤسسه استاندارد بریتانیا، با بیش از یک قرن تجربه در زمینه استانداردگذاری، یکی از برجسته ترین مراجع در اروپا برای ارزیابی کیفیت و تعیین استانداردهای گوناگون کالاها و خدمات است. با تکیه بر دانش فنی و تخصصی، این مؤسسه به تعیین استانداردهایی با قابلیت اعتماد و قابلیت اطمینان از قابلیت اجراپذیری آسان در صنایع مختلف، تلاش می کند. استاندارد BS 4449:2005 + A2: 2009 به عنوان یکی از استانداردهای مرجع مشخصات میلگرد، به دلیل استفاده از اصول و فنون پیشرفته فنی و علمی و همچنین رعایت نکات بین المللی، از جمله منابع مورد بررسی و استفاده در استاندارد ملی ایران شده است.
استاندراد ASTM: استاندارد astm یکی از بزرگ ترین سازمان های بین المللی توسعه دهنده استاندارد است. استانداردهای گسترده این سازمان، بر اساس اجماع به تصویب می رسد. این سازمان دارای ۳۰٬۰۰۰ عضو از ۱۲۰ کشور جهان است. از ASTM A 615/A 615M در استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲ بهره گرفته شده است.
